Tijdens de inspraakperiode op het ontwerp-projectbesluit zijn verschillende zorgen geuit door omwonenden en belanghebbenden. Deze zorgen hebben niet altijd geleid tot aanpassingen in het projectbesluit, maar zijn wel inhoudelijk beoordeeld en toegelicht in de Nota van Antwoord. Sommige zorgen worden bovendien nog meegenomen in aanvullende onderzoeken of in de verdere uitwerking van het project. In dit artikel lichten we de belangrijkste thema’s toe en geven we aan hoe hiermee wordt omgegaan.
Ruimte op het elektriciteitsnet
Omwonenden maken zich zorgen om de structurele capaciteitsproblemen van het elektriciteitsnet. Kunnen de zonnepanelen van de Duurzaamheidsroute A35 straks wel aangesloten worden op het net? Voordat de zonnepanelen worden geplaatst, wordt overlegd met de netbeheerders of het elektriciteitsnet de stroom aankan. De zonnepanelen worden alleen aangelegd en aangesloten als er genoeg capaciteit is. Dit betekent dat sommige zonnevelden mogelijk later worden aangelegd of dat er wordt gezocht naar alternatieve mogelijkheden. Daarnaast werken de netbeheerders de komende jaren aan het versterken van het elektriciteitsnet, zodat het net meer stroom aankan.
Voorrang op het elektriciteitsnet
Omwonenden met zonnepanelen uiten de zorg dat tijdens zonnige perioden de stroom van de Duurzaamheidsroute A35 voorrang zou krijgen op het net, met als gevolg dat hun eigen installaties worden afgeschakeld. Er is echter geen directe relatie tussen de teruglevering van grootschalige zonnevelden en het tijdelijk uitschakelen van particuliere systemen. Als het lokale stroomnet te druk wordt en de spanning te hoog oploopt, worden particuliere zonnepanelen automatisch uitgeschakeld om schade aan de installatie te voorkomen. Meestal gebeurt dit lokaal, wanneer er in een straat veel zonnestroom tegelijkertijd terug geleverd wordt. Grote zonneprojecten leveren hun elektriciteit meestal op een ander netvlak terug. Dit heeft wel invloed op het totale net, maar meestal niet direct op het uitschakelen van zonnepanelen van particulieren in de buurt van het project.
Sommige omwonenden ervaren het als oneerlijk dat de salderingsregeling voor particulieren wordt afgebouwd, terwijl de overheid via de Duurzaamheidsroute A35 ruimte biedt voor grootschalige opwek van zonnestroom die ook op het net moet worden aangesloten. Er is echter geen direct verband tussen de aanleg van zonnepanelen op rijksgronden en de afbouw van de salderingsregeling. De prijs voor teruglevering wordt bepaald door de markt en beïnvloed door regels en belastingen van de Rijksoverheid. Het aanleggen van zonnepanelen is nodig want de vraag naar energie is groter dan wat er momenteel met duurzame energie kan worden opgewekt.
Veiligheid
Er zijn omwonenden die zich zorgen maken over de veiligheid van de zonnepanelen, bijvoorbeeld wanneer er brand ontstaat. In het projectbesluit is rekening gehouden met de (verkeers-)veiligheid. Voor alle locaties is in afstemming met Rijkswaterstaat de verkeersveiligheid per locatie beoordeeld. Daarnaast zijn er beschermingszones opgenomen waar kabels en (gas)leidingen de gebieden doorkruisen. Daar waar nodig zijn er voorwaarden opgenomen in het projectbesluit om de veiligheid te garanderen.
Geluidsoverlast
Omwonenden hebben aangegeven zich zorgen te maken over geluidreflectie door de komst van zonnepanelen. Ze zijn bang dat de zonnepanelen geluid zullen reflecteren, waardoor er aan de overkant van de zonnepanelen meer geluidbelasting zal zijn. Uit onderzoek blijkt dat zonnepanelen onder een hoek van minimaal 10 graden geen extra geluidsoverlast veroorzaken. Daarbij neemt het geluid achter de wand soms zelfs af. Dit geldt naar verwachting ook voor zonnepanelen op geluidsscherm en talud. Daarnaast moet de toekomstig ontwikkelaar een geluidsonderzoek uitvoeren naar extra geluidsoverlast bij woningen of andere geluidgevoelige gebouwen. Als er problemen worden verwacht, moeten er maatregelen worden genomen om deze te voorkomen.
Omwonenden zijn ook bang dat ze meer geluidsoverlast van de weg zullen ervaren, wanneer bepaalde bomen gekapt worden. De dempende werking van groenstroken langs de wegen is echter beperkt. Zeker bomen dragen door de hoogte van de bladeren niet tot nauwelijks bij aan het verminderen van het geluid op de omgeving. Voor een aantal locaties geldt dat bomenkap niet is toegestaan. Voor de andere locaties geldt dat een geluidsonderzoek moet aantonen dat er geen onaanvaardbare geluidsbelasting op geluidgevoelige gebouwen (zoals woningen) ontstaat door de wijze van opstelling van zonnepanelen.
Natuurbehoud & waterkwaliteit
Omwonenden zijn bang dat de zonnepanelen ten koste gaan van natuur. Uit ecologisch onderzoek blijkt dat er inderdaad beschermde planten en dieren kunnen zijn in de projectgebieden. Er moet veldonderzoek worden gedaan om te zien of deze beschermde soorten er echt zijn. Zo ja, dan moeten er maatregelen worden genomen om verstoring van deze soorten te voorkomen.
Door de zonnepanelen af te schermen met natuurlijke barrières en ruimte vrij te houden tussen en rond de panelen, kan de biodiversiteit worden gestimuleerd terwijl de zonnepanelen worden geplaatst. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat de waterkwaliteit over het algemeen niet slechter wordt door zonnepanelen. Om verslechtering van waterkwaliteit te voorkomen, mogen zonnepanelen geen ernstige of blijvende schade veroorzaken aan beschermde planten en dieren. Tot slot wordt 20% van de projectbesluitgebieden gereserveerd voor natuur, zoals groen en water. Ook over de herplanting zijn zorgen geuit. Deze herbeplanting moet binnen drie jaar aanslaan. Als dit niet het geval is, moet de betreffende beplanting worden vervangen.
Landmarks
Niet iedereen is blij met de mogelijke komst van zonnepanelen in parkgebieden in Enschede. Mensen zijn bang dat het Zweeringbeekpark op de schop gaat en dat het park minder toegankelijk wordt voor omwonenden. In het park komt geen zonneveld, wel komen er maximaal 4 landmarks. De landmarks zijn bijzondere bouwwerken van maximaal 10 meter hoog, die energie opwekken en op een creatieve manier zonne-energie laten zien. Ze moeten zichtbaar zijn vanuit de omgeving of vanaf de weg en zo de Duurzaamheidsroute markeren. Dit geeft Enschede een duurzame uitstraling. Of de landmarks er komen en hoe ze eruit gaan zien, hangt af van de partij die het project ontwikkelt. Daarover is nu nog niets bekend. Het park blijft gewoon toegankelijk voor mens en dier. Het gaat dus niet om een bos of gebied vol met landmarks, maar om maximaal 4 verspreide landmarks.
Financiële participatie
Een aantal mensen vindt het oneerlijk dat de lasten van het project lokaal landen, terwijl zij bang zijn dat de opbrengsten niet in de omgeving terecht komen. Het projectbesluit voor de Duurzaamheidsroute A35 stelt alleen de regels voor de vergunningen vast. Om ervoor te zorgen dat de voordelen ook lokaal terechtkomen, werken de betrokken partijen aan afspraken over financiële participatie. Deze afspraken zijn straks samen met het projectbesluit voorwaarden bij de aanbesteding. De afspraken zorgen ervoor dat lokale partijen, zoals inwoners en bedrijven, financieel kunnen deelnemen in het project. We streven naar 50% lokaal eigendom, zoals in het klimaatakkoord van het Rijk en de Handreiking Lokaal Eigendom van de RES Twente staat. Lokale energiecoöperaties worden betrokken om dit te regelen. Zo kunnen zij delen in de opbrengsten van het project in de toekomst. Als alternatief is ook een omgevingsfonds mogelijk. Daarin zit geld dat wordt uitgegeven aan maatschappelijke doelen in de omgeving.
Nadeelcompensatie
Er zijn omwonenden die zich zorgen maken over waardedaling van hun woning, door de komst van zonnepanelen. Wanneer iemand schade ondervindt als gevolg van een rechtmatig besluit van de provincie, zoals bijvoorbeeld de vergunningverlening voor de realisatie van de zonnepanelen, kan er een verzoek om nadeelcompensatie worden ingediend. Zo’n aanvraag kan via de website ingediend worden. Daar staat ook omschreven wat er in een aanvraag moet staan, en hoe het vervolgproces eruitziet. Voor zonnepanelen zal dat vaak betekenen dat er een commissie wordt gevraagd om een advies te geven. Daarover neemt de provincie een besluit, bijvoorbeeld om wel of geen nadeelcompensatie te vergoeden.
Tot slot
Alle zienswijzen zijn inhoudelijk beoordeeld en toegelicht in de Nota van Antwoord. Deze Nota is te vinden in de bijlagen van het projectbesluit Duurzaamheidsroute A35 via https://www.overijssel.nl/terinzage. Een aantal zienswijzen hebben tot een aanpassing van het projectbesluit geleid. Er zijn bijvoorbeeld 4 percelen in Enschede en 1 in Hengelo uit het projectbesluit gehaald. Meer over deze aanpassingen leest u in de nieuwsbrief bij de publicatie van het projectbesluit (Nieuwsbrief augustus 2025).