Hoe krijgen zonnepanelen en windmolens op een mooie manier een plek in de leefomgeving? Hoe houden we rekening met andere opgaven zoals biodiversiteit en klimaatadaptatie? En tot slot, hoe zorgen we dat energieprojecten bijdragen aan een gezonde leefomgeving waarin geluidshinder wordt beperkt en water en bodem duurzaam worden gebruikt?
We hebben het thema leefomgeving opgedeeld in vier subthema’s:
Landschap
Wat is het?
Bij de ontwikkeling van zonneparken is er steeds meer aandacht voor de inpassing ervan in het landschap en de belevingswaarde van bewoners. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat zonneparken een goede plek in het landschap krijgen?
Hoe pak je dat aan?
In Nederland bouwen we alleen zonneparken op plekken waar die het beste passen. Zo kijken we naar meervoudig ruimtegebruik. Bijvoorbeeld op daken, maar ook langs infrastructurele werken zoals bij ons programma OER. Zo gaan we slim om met onze schaarse ruimte.
Tip voor nieuwe projecten
Betrek bewoners en belanghebbenden in een vroeg stadium van het project bij het ontwerpproces zodat zij hun ideeën kunnen aandragen in het traject. Lees hierover meer bij het onderwerp procesparticipatie.
Biodiversiteit en bodemkwaliteit
Wat is het?
Zonneparken hebben invloed op de bodem en de biodiversiteit. Uit onderzoek blijkt dat een goed ontworpen en beheerd zonnepark zelfs de biodiversiteit kan versterken.
Wat hebben we geleerd?
Er zijn veel onderzoeken gaande op het gebied van biodiversiteit bij zonneparken. Momenteel werken we met de kennis die we hebben en hebben we geleerd dat de manier waarop we zonnepanelen plaatsen van invloed is op de hoeveelheid licht en regenwater die op de bodem komt. Maar ook het beheer van het park is belangrijk voor de bodem en de biodiversiteit.
Hoe pak je dat aan?
Door de panelen verder uit elkaar of hoger te plaatsen, valt er meer licht en regenwater op de bodem. Dat is goed voor het bodemleven en de biodiversiteit. Daarnaast bestaan er dubbelzijdige zonnepanelen. Deze laten meer licht door dan andere panelen. Ook het maaibeheer is van belang. Door niet alle planten in één keer te maaien en goed te kijken naar de bloeiperiode, zorgen we ervoor dat planten de kans krijgen om zich te vermeerderen.
Tip voor nieuwe projecten
Lees de brochure Natuur in zonneparken - interactief bouwstenendocument en bekijk onze video op YouTube:
Waterkwaliteit
Wat is het?
Naast zonneparken in knooppunten en bermen onderzoeken we ook de mogelijkheden van zonneparken op water. Waterkwaliteit en ecologie zijn daarbij belangrijk. Daarom doen we onderzoek naar de effecten van een zonnepark op de waterkwaliteit en ecologie.
Wat hebben we geleerd?
We doen momenteel mee aan een nationaal onderzoek naar de gevolgen van drijvende zonneparken op de waterkwaliteit, samen met waterschappen, kennisinstellingen en bedrijven.
Hoe pak je dat aan?
De onderzoekers kijken naar de effecten van drijvende zonneparken op de waterkwaliteit, ecologie, vogels en vleermuizen. Deze kennis is nodig om de inrichting en het beheer van zonneparken op water te optimaliseren en goede afwegingen te maken bij de vergunningverlening. Verder onderzoeken we hoe je natuur-inclusieve elementen kunt toevoegen aan zonneparken op water om zowel de waterkwaliteit als de natuurwaarden te versterken. Bijvoorbeeld door het plaatsen van onderwaterkorven die zich ontwikkelen tot mosselbanken en schuilplaatsen voor vissen.
Klimaatadaptatie
Wat is het?
Ook onze snelwegen kunnen last krijgen van klimaatverandering. Regenwater mag geen plassen veroorzaken op de wegen. Hiervoor is het belangrijk dat bermen genoeg water op kunnen nemen. Aan de andere kant moeten we ook aan droge periodes denken. Hoe droger het wordt, hoe minder snel de bodem het water kan opnemen. Zonnepanelen hebben invloed op de bodem en mogelijk ook op de waterhuishouding. We onderzoeken momenteel of en hoe zonnepanelen kunnen helpen bij de klimaatadaptatie van de snelwegen.
Wat hebben we geleerd?
We zijn momenteel bezig met onderzoek.
Hoe pak je dat aan?
Een eerste stap is een literatuuronderzoek en contactlegging met lopende veldonderzoeken in Duitsland. De tweede stap is het uitvoeren van een veldonderzoek bij bestaande Nederlandse zonneparken. Met de uitkomsten van het onderzoek bouwen we een grondwatermodel voor onze snelwegen. Met dit model kunnen we berekenen wat de effecten van het plaatsen van zonnepanelen zijn in de huidige en toekomstige klimatologische omstandigheden.
Tip voor nieuwe projecten
Er bestaat al veel onderzoek naar klimaatverandering. Kijk eerst wat er al gepubliceerd is zodat je daar op kunt doorbouwen. Dat bespaart niet alleen kosten, maar levert mogelijk ook meer handvatten en verdiepingsmogelijkheden voor je eigen onderzoek op.