Het gaat om de bestaande rijksweg N35 vanaf Nijverdal, via een deel van de A1 (knooppunt Buren tot afrit Hengelo Noord) en de A35 richting Enschede tot de Duitse grens.

De zij- en middenbermen van de rijksweg, de aangrenzende wateren en gronden maakten onderdeel uit van de verkenning. Waterschap Vechtstromen was daarom ook betrokken bij dit pilotproject.

We zitten nu in de planfase. Dat betekent dat we onderzoeken welke gronden wel en niet meedoen, en of daar ook gemeentegronden aan toegevoegd worden. Het totaal zal gaan over enkele tientallen hectares over het gehele zoekgebied in Twente. Welke gronden dat precies gaan worden, wordt vastgelegd in het projectbesluit. Wanneer dat besluit ongeveer wordt genomen kan je zien in de planning. 

Dat is nu nog niet duidelijk. Op dit moment zit het project in de planfase. Er wordt samen met de initiatiefnemers gekeken waar het mogelijk is om energie op te wekken met zon. U kunt als omwonende of omliggend bedrijf daarover meedenken en meepraten. Binnen het pilotprogramma van de Rijksoverheid Hernieuwbare energie op rijksgrond vallen nog 9 pilotprojecten. Enkele van deze projecten dienen als voorbeeld van hoe de Duurzaamheidsroute A35 eruit kan zien. We laten u hier een aantal voorbeelden zin.

In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) werken Rijkswaterstaat, het Rijksvastgoedbedrijf en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland sinds 2018 samen in het pilotprogramma ‘Hernieuwbare energie op rijksgrond’. Binnen het pilotprogramma zijn er tien locaties aangewezen. De verkenning Duurzaamheidsroute A35 is er één van. Op de website van het pilotprogramma Hernieuwbare energie op rijksgrond vindt u hier meer informatie over.

Het doel van dit programma is het ontwikkelen van een aanpak, waarmee energieprojecten op rijksgronden op een kosteneffectieve en vlotte manier kunnen worden gerealiseerd. Voor deze projecten geldt dat deze worden uitgevoerd met oog voor de omgeving en met maatschappelijk draagvlak. Randvoorwaarde is dat de projecten verenigbaar moeten zijn met de huidige en toekomstige netwerkfuncties en beheertaken van Rijkswaterstaat.

Een deel van de inwoners vindt de ruimte rond Rijkswegen (A1, A35, N35, N36 en N18) de beste keuze voor het plaatsen van windmolens en zonnepanelen. Dit is onderzocht in de Twentse Energie Strategie (TES) in 2018. Het grootschalig opwekken van zonne- en windenergie langs Rijkswegen is volgens de eerste studies haalbaar en biedt kansen voor Twente. Omdat er naast voldoende opwekpotentieel ook veel maatschappelijk draagvlak voor is.

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de Rijksoverheid -waar mogelijk- de gronden die in haar bezit zijn, beschikbaar stelt voor het duurzaam opwekken van hernieuwbare energie. Het traject N35 / A35 tussen Nijverdal en Enschede is ook rijksgrond. Op dit moment onderzoeken we of dit traject geschikt is voor het opwekken van duurzame energie met zonnevelden.

Uit onderzoeken van de gemeenten blijkt dat de opgave voor de opwek van hernieuwbare energie groter is dan alleen met zon op daken gehaald kan worden. Dat niet alle daken geschikt zijn voor zonnepanelen komt met name doordat veel loodsen, bedrijventerreinen en winkelcentra een te zwak dak hebben. Daarnaast liggen in de meeste bedrijfspanden goederen opgeslagen. Die hebben waarde en zijn verzekerd tegen brand of andere schade. Verzekeraard vragen een hogere premie bij zonnepanelen en stellen bijvoorbeeld extra eisen aan de brandwerendheid van het dak, waardoor de kosten oplopen.

Daarom kijken we ook nu al naar andere plekken. Hiervoor wordt de zogenaamde Handreiking zonneladder van de provincie Overijssel gebruikt. Zon langs infrastructuur is, na zon op dak, hierin de volgende trede om hiermee andere gronden (zoals landbouwgronden) zoveel mogelijk te ontzien. Om invulling te geven aan de doelstellingen voor de opwek van hernieuwbare energie op de korte termijn onderzoeken we daarom vast parallel de potentiële opwek langs de Rijksinfrastructuur.

De duurzaamheidsroute strekt zich uit over een lange afstand en bestaat niet uit aaneengesloten zonnevelden. Meerdere bewoners vroegen zich tijdens de participatieavonden af hoe we gaan zorgen dat de Duurzaamheidsroute veilig is. Denk aan brandveiligheid, maar ook het voorkomen van vandalisme door bijvoorbeeld graffiti. Rijkswaterstaat organiseerde laatst een Webinar over veiligheid van zonnepanelen langs de (snel)weg. Deze is hier te zien en een uitgebreid verslag vindt u hier.

De duurzaamheidsroute is een pilot project en onderdeel van het programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER). In het OER programma (en de voorloper Hernieuwbare Energie op Rijksgrond) lopen meerdere projecten. Een aantal van deze projecten zijn in een verder stadium dan de duurzaamheidsroute A35. Hier is al actief onderzoek uitgevoerd met betrekking tot de veiligheid.

Op basis van deze onderzoeken zijn er extra voorwaarden gesteld aan de ontwikkelaars, dit zijn de partijen die de zonnevelden gaan aanleggen en beheren. Zo zijn er naast de gebruikelijke richtlijnen voor snelwegen bijvoorbeeld obstakelvrije zones die afhankelijk zijn van de maximumsnelheid op de snelweg. Er zijn ook aanvullende eisen opgenomen die het risico op het ontstaan van brand verminderen, de impact van een eventuele brand verkleinen en zorgen voor goede incidentbestrijding. Daarnaast is het sinds 2022 verplicht om een ijzeren hekwerk van minstens 1,80 meter hoog rondom een zonnepark te plaatsen. Dit verkleint de kans op vandalisme.

Er is een stuurgroep ingesteld met vertegenwoordiging vanuit de provincie, gemeenten, netbeheer en Rijkswaterstaat. Zij neemt het besluit over een voorkeursontwerp. Natuurlijk wordt de inbreng van de omgeving meegewogen in het projectbesluit. Ook de gronden die onderdeel zijn van het project, worden vastgelegd in het projectbesluit. 

Zie hier de planning.

De initiatiefnemers van het project Duurzaamheidsroute A35 zijn Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, de gemeenten Almelo, Borne, Enschede, Hellendoorn, Hengelo, Wierden, provincie Overijssel en waterschap Vechtstromen. 

Daarnaast zijn grondeigenaren, direct omwonenden, naastliggende bedrijven, weggebruikers van de A35, A1 en N35, dorpsraden, wijkraden, buurtkringen, ondernemersverenigingen en gemeenteraden belangrijke deelnemers in dit piloproject.

Op "praat mee" kan je zien hoe je op dit moment mee kan doen

Een ontwikkelaar die het park gaat bouwen en exploiteren wordt pas na de planfase gezocht via een openbare procedure. De verkenning richt zich op haalbaarheid en wenselijkheid en de ruimtelijke inpassing. De benadering van de ontwikkelaar maakt hiervan geen onderdeel uit.

Zie die planning for wanneer er kan worden ingeschreven op de openbare procedure: Projectplanning 

Het project Duurzaamheidsroute A35 is een project dat zich uitstrekt over 6 gemeenten en als één geheel wordt voorbereid. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de planologie. We maken 1 projectbesluit en niet 6 afzonderlijke plannen. Dat verhoogt de samenhang en de ruimtelijke kwaliteit van het plan. Het verhoogt naar verwachting ook de haalbaarheid in de uitvoering. Het hele plan bevat veel verschillende bouwstenen die als geheel haalbaar moeten zijn. Het is dan ook de bedoeling om het project zoveel mogelijk als één geheel ter uitvoering aan de markt aan te bieden. Die gezamenlijke aanpak is kenmerkend voor het project.

Ook voor de keuze van de spelregels voor financiële participatie kiezen we voor een projectaanpak. Dat is duidelijk naar zowel de ontwikkelaar van het project (die krijgt met één regeling te maken), maar ook naar omwonenden die overwegen deel te gaan nemen (voor iedereen gelden dezelfde spelregels, ook voor de buren die misschien net over de gemeentegrens wonen). Hiermee creëren we een gelijk speelveld voor iedereen die mee wil doen aan de Duurzaamheidroute A35.

In 2023 en 2024 zijn we aangekomen bij de planvorming. Dit betekent dat de doelen en prioriteiten uit de verkenningsfase worden uitgewerkt tot een concreet voorstel. Het projectteam onderzoekt de plekken langs de A35 (en delen van de A1 en N35) waar we zonne-energie kunnen opwekken. Dat doet ze binnen de regels van de provincie, gemeenten en waterschappen. We willen bijvoorbeeld dat deze energieplannen passen in de plannen van de gemeenten. Ook leggen we vast wat er allemaal nodig is om deze energieprojecten te realiseren. We bekijken hoe we de grond goed kunnen gebruiken zodat het past bij het lokale beleid en goed in de omgeving past.

Begin februari 2024 namen bestuurders van de verschillende overheden gezamenlijk beslissingen over welke stukken grond langs de A35 gebruikt kunnen worden voor de duurzaamheidsroute. Daarbij bespreken ze ook de zorgen en suggesties die tijdens de participatiebijeenkomsten zijn meegegeven. De uitkomsten hiervan koppelden we eind februari aan u terug tijdens de online bijeenkomst. Vervolgens wordt dit uitgewerkt tot een projectbesluit.

Tijdens het partcipatieproces in 2021 zijn een aantal bouwstenen naarvoren gekomen. Deze zijn gecombineerd met de visie en eisen van de projectorganisatie. Voor het ontwerp van de voorkeursvarianten werd een ontwerpbureau in de arm genomen. Het bureau nam de inbreng uit de omgeving mee in de ontwerpen. Op basis van de resultaten uit de verkenningsfase, de eigen analyse, de inbreng van (online) bijeenkomsten en online vragen bleek dat er voor de landschappelijke variant draagvlak is. 

Bij de landschappelijke variant zijn een aantal punten belangrijk:

• Behoud contrast stedelijk – landelijk gebied
• Zonnewand alleen in stedelijk gebied  
• Knooppunten ingepast in bestaande situatie
• Totaal beschikbare netto oppervlakte: rond 81 ha
• Totaal vermogen AC: 103,171 kWp

Tijdens de plansfase is de projectgroep daarom uitgegaan van deze landschappelijke variant. 

Gronden worden openbaar aangeboden, waarbij niemand wordt uitgesloten en iedereen mag inschrijven. Deze openbare inschrijving zal door middel van een zogenaamd biedboek worden gedaan en op www.biedboek.nl worden geplaatst. Dit is echter pas aan de orde nadat de planfase is afgerond met positieve besluitvorming.

Wanneer dat ongeveer zal zijn, kan je zien op de pagina Projectplanning en agenda

Alle deelnemende partijen vinden het belangrijk dat op verschillende vlakken eerst onderzocht werd of de Duurzaamheidsroute A35 haalbaar is. In deze verkenningsfase werd onder meer onderzocht welke locaties geschikt zijn, welke omvang deze geschikte locaties hebben en werd de omgeving betrokken om wensen en ideeën in te brengen.  

Het Rijk gaat zelf geen energie opwekken, maar wil waar mogelijk haar gebieden beschikbaar stellen voor opwek door derden. Deze partij(en) krijgt het recht om op rijksgrond voor bepaalde tijd een bouwwerk (de zonne-energie installatie) te bouwen en exploiteren.

De initiatiefnemers proberen andere opgaven zoals biodiversiteit, klimaatadaptatie, recreatie of andere duurzaamheidsinitiatieven te koppelen aan het project Duurzaamheidsroute A35. Gemeenten werken dus via het project Duurzaamheidsroute A35 samen als het gaat om de opwek van duurzame elektriciteit door zon en wind.

Dat hangt af van de oppervlakte waarop er zonnepanelen geplaatst kunnen worden en dat wordt nog bepaald en gepubliceerd in het projectbesluit. Grofweg kunt u stellen dat op 1 hectare ongeveer 1 MWp (Megawatt piek) aan zonnepanelen geplaatst kan worden, dat zou op jaarbasis ongeveer 1 GWh (Gigawatt uur) aan elektriciteit opleveren. Dit is mede afhankelijk van de dichtheid van de panelen, de expositie (de richting waarop ze staan) en uiteraard het aantal uren dat de zon schijnt. 

Een gigawatt kan ongeveer 300 huishoudens van stroom voorzien. Maar niet alleen huishoudens hebben stroom nodig; elektrisch verkeer en industrie heeft ook stroom nodig.

Tijdens de verkenningsfase is gekozen voor de landschappelijke variant. Dit betekent dat de maximaal totaal beschikbare netto oppervlakte rond de 81 ha is met een totaal vermogen AC: 103,171 kWp. Tijdens de planfase kunnen er nog gronden afvallen en wordt het vermogen daarmee ook verlaagd. 

Op dit moment is er op veel plekken sprake van schaarste in capaciteit in Overijssel. Dit betekent dat klanten (grootverbruik) wel een aansluiting kunnen krijgen, maar dat ze niet terug kunnen leveren. Enexis en Coteq netbeheer hebben in een investeringsplan beschreven hoe ze dit probleem op gaan oplossen. Zij gaan veel stations verzwaren en uitbreiden de komende jaren om er voor te zorgen dat er weer voldoende capaciteit is. De netbeheerders zijn aangehaakt is bij initiatieven en plannen van de RES Twente, de gemeenten en pilotprojecten als de Duurzaamheidsroute A35, om in beeld te hebben en krijgen wat de plannen zijn. 

En hoe zit dat met privé zonnepanelen? Uit navraag bij Enexis blijkt dat er niet vanzelfsprekend een directe link is tussen de energieopbrengst van de zonnepanelen van de duurzaamheidsroute en het uitschakelen van particuliere zonnepanelen.

Zonnepanelen hebben een soort bescherming genaamd omvormers. Als het lokale stroomnet te druk wordt, kunnen deze omvormers automatisch uitschakelen om schade aan je apparaten te voorkomen. Meestal gebeurt dit bij een lokaal probleem, zoals bij problemen in de straatkabels of in je eigen installatie.

Grote zonneprojecten voegen hun elektriciteit vaak ergens anders in het elektriciteitsnet in. Dit heeft wel invloed op het totale net, maar meestal niet direct op het uitschakelen van zonnepanelen van particulieren in de buurt van het project. Dit verschilt van plek tot plek. Het kan dus per locatie net anders zijn. Het uitschakelen van zonnepanelen heeft vaak te maken heeft met lokale omstandigheden en niet alleen met grote zonneprojecten.

Dit is meegenomen in de verkenning. Zonnepanelen zorgen zelf niet voor geluidsoverlast. Er is echter een mogelijkheid dat zonnepanelen in de buurt van de snelweg het geluid van het verkeer op de snelweg kunnen beïnvloeden. Hiervoor voert Rijkswaterstaat in samenwerking met TNO onderzoek uit om de effecten hiervan goed in beeld te krijgen.

Bij de verkenning van kansen voor zonnepanelen langs de N35/A35 is rekening gehouden met de diversiteit van het landschap, en met de lanschappelijke kwaliteiten van die verschillende landschappen.

Samen met TNO heeft Rijkswaterstaat vuistregels opgesteld waarmee een inschatting gemaakt kan worden van hinder voor weggebruikers door lichtreflectie. Met deze regels kan Rijkswaterstaat, als dat nodig is, besluiten om extra onderzoek te doen naar lichtreflectie en of er maatregelen nodig zijn langs de duurzaamheidsroute A35. Er wordt nog onderzocht hoe lichtreflectie specifiek voor dit project een rol speelt. Of er aanvullende maatregelen nodig zijn om lichtreflectie te beperken is dus nog niet zeker, maar het wordt goed onderzocht en zoveel mogelijk beperkt. 

Ja, er wordt een flora- en fauna onderzoek uitgevoerd. De resultaten worden meegenomen in het pilotproject.

Hiervoor gebruikt de wegbeheerder de richtlijnen die standaard gelden voor het plaasten van objecten langs de weg.

Bij andere projecten op vergelijkbare locaties heeft neerslaand fijnstof op zonnepanelen een verwaarsloosbaar effect.

De initiatiefnemers werken in dit pilotproject intensief samen met de RES Twente. Binnen de RES Twente zijn afspraken gemaakt over hoeveel duurzame energie er in 2030 in Twente wordt opgewekt. De verkenning Duurzaamheidsroute A35 is als één van de potentiële hernieuwbare energie projecten opgenomen in deze RES. Met het project Duurzaamheidsroute A35 levert Twente een belangrijke bijdrage aan de regionale bijdrage van duurzaam opgewekte energie via zon.

Ja, de totale opwek gaat mee in het bod van de RES Twente. Binnen de RES Twente zijn verschillende bouwstenen onderzocht die samen zorgen voor opwekken van duurzame elektriciteit en voor de warmtetransitie. De bouwsteen Zon & Wind langs rijkswegen is daar een van. U vindt hier meer informatie over deze bouwsteen.

Omwonenden van de Duurzaamheidsroute A35 zijn belangrijk voor het pilotproject. We willen graag weten wat omwonenden vinden van het project, wat hun zorgen en ideeën zijn. Daarom kunnen omwonenden meepraten op verschillende manieren en momenten. 

Jazeker, dat mag. Meepraten kon tijdens de bijeenkomsten van 2021 en 2023. Voor meer informatie klik hier.

We vinden het belangrijk dat iedere belanghebbende betrokken wordt in dit bijzondere pilotproject. Iedereen moet mee kunnen praten en mee kunnen doen. Dat kon via deze website en de (digitale) bijeenkomsten tijdens de verkennings- en planfase. Het doel is om te komen tot een variant van locaties langs de N35/A1 en A35 die passend zijn in omgeving en economisch haalbaar zijn. Deze locaties worden nu verkend, waarbij de wensen en bedenkingen vanuit de omgeving zo veel en goed mogelijk worden meegenomen. 

Omliggende bedrijven zijn voor ons een belangrijke deelnemer in dit pilotproject. Daarom vinden we het belangrijk dat deze bedrijven mee kunnen praten. Bedrijven zijn ook welkom tijdens de inwoneravonden. Voor meer informatie klik hier.