Wanneer een locatie geschikt lijkt voor het opwekken van hernieuwbare energie, nemen we die op in het programma OER. Een projectteam gaat van start met de organisatie van de voorverkenning, verkenning en planfase. Hier worden de voorbereidingen getroffen voor de start van een openbare procedure om een ontwikkelaar te vinden die het energieproject kan realiseren. We werken aan het voorbereiden van vergunningen, de randvoorwaarden voor de gronduitgifte en het maatschappelijk draagvlak voor het project. Hieronder leggen we de verschillende fasen uit.  

Voorverkenning

In de voorverkenning onderzoekt het projectteam of en hoe er op de geplande locatie een energieproject kan starten. Is het technisch en economisch haalbaar om grootschalig hernieuwbare energie op te wekken en wat is hiervoor nodig? In deze fase wordt de precieze projectlocatie gekozen.
 
We ronden de voorverkenning af met het gezamenlijk ondertekenen van een intentieverklaring voor het zetten van vervolgstappen en de oplevering van een plan van aanpak voor de verkenningsfase. Daarnaast wordt er een stuurgroep gevormd die de voortgang van het project bewaakt. In de stuurgroep zijn alle betrokken overheden en de regionale netbeheerder vertegenwoordigd. Binnen de stuurgroep maken we duidelijke afspraken over ieders rol en bijdrage. 

Verkenning

In de verkenningsfase onderzoekt het projectteam hoe de projectlocatie ingezet kan worden voor de opwek van duurzame energie en met welke aspecten er rekening moet worden gehouden. Wat is er bijvoorbeeld nodig om langs snelwegen zonnepanelen te plaatsen en tegelijkertijd de verkeersveiligheid te waarborgen?

Daarnaast starten het ruimtelijk ontwerptraject en het participatietraject, waarbij bewoners en belanghebbenden worden betrokken. We letten ook op de biodiversiteit en kijken naar efficiënte mogelijkheden voor netaansluiting. Verder wordt er een gronduitgiftestrategie opgesteld voor de selectie van een ontwikkelaar die het energieproject kan realiseren. De verkenningsfase ronden we af met de oplevering van een plan van aanpak voor de planfase. 

Planvorming

In deze fase werken we de doelen en prioriteiten van de verkenningsfase uit. We zorgen voor de verankering van de projectlocatie in het omgevingsbeleid van provincies, gemeenten en waterschappen. Denk bijvoorbeeld aan het opnemen van het energieproject in de omgevingsplannen van de betrokken gemeenten. Daarnaast leggen we de randvoorwaarden voor de realisatie van het energieproject vast. Ook werken we uit hoe we de grond op de juiste manier beschikbaar kunnen stellen aan de ontwikkelaar,
zodat het project aansluit bij lokaal beleid en past in de omgeving. 

Inschrijffase

In deze fase vindt de openbare inschrijvingsprocedure plaats en selecteert het Rijk een ontwikkelaar voor het energieproject. De werkwijze van de gronduitgifte is marktconform, openbaar en transparant. Elke ontwikkelaar krijgt een gelijke kans. Als de inschrijving start wordt dit aangekondigd op  www.biedboek.nl. Op deze website staan alle documenten voor de openbare inschrijving. De procedure heeft een doorlooptijd van enkele maanden en eindigt met het indienen van de biedingen door geïnteresseerde partijen. Een beoordelingscommissie selecteert vervolgens de ontwikkelaar van het energieproject. 

Het Rijksvastgoedbedrijf geeft de rijksgronden namens het Rijk in gebruik aan derden, meestal door het verlenen van een opstalrecht of erfpachtrecht, en in sommige gevallen door het sluiten van een huurovereenkomst. De grond wordt voor een periode van twintig jaar uitgegeven. Het is mogelijk om daarvan af te wijken, mocht dat beter passen bij het project. De hoogte van de grondvergoeding die de ontwikkelaar betaalt aan het Rijk wordt bepaald door middel van een taxatie.  

Exploitatiefase

Na de gunning sluiten het Rijksvastgoedbedrijf en de ontwikkelaar een voorovereenkomst. Daarna gaat de ontwikkelaar verder met de projectvoorbereiding. In de meeste gevallen vraagt de ontwikkelaar zelf de benodigde vergunningen en eventuele subsidie aan. Soms hebben we de projecten al verder voorbereid in de planvormingsfase en is het bestemmingsplan al gewijzigd of zijn vergunningen al aangevraagd. 

Zodra de ontwikkelaar klaar is met de voorbereiding en alle vergunningen zijn verleend, wordt de grond ter beschikking gesteld en volgt de definitieve overeenkomst. Daarna kan de bouw starten. In de bouwfase blijft goede afstemming met Rijkswaterstaat van belang. De afspraken daarover zijn zowel in het grondcontract als in de vergunning van Rijkswaterstaat opgenomen. Mocht tijdens een van deze fasen blijken dat het toch niet haalbaar is om op de locatie hernieuwbare energie op te wekken, dan stoppen de voorbereidingen. Dit risico proberen we vanzelfsprekend zoveel mogelijk te beperken. 
 

Rijkswaterstaat, het Rijksvastgoedbedrijf en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland werken integraal aan de energietransitie. Dit doen zij samen met gemeenten, provincies, netbeheerders en waterschappen in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.